Hệ thống TZS trong cá cược thể thao công khai tại Nhật Bản

TZS là gì và vai trò của nó trong các môn cá cược

TZS (viết tắt của Totalizator System) là hệ thống máy tính quản lý tập trung toàn bộ hoạt động đặt cược trong các môn cá cược hợp pháp ở Nhật Bản như đua ngựa (keiba), đua xe đạp (keirin), đua thuyền máy (kyōtei/boat race) và đua mô tô (autorace). Hệ thống này thực hiện một cách tự động tất cả các khâu từ hiển thị tỷ lệ cược (odds), thu nhận và tổng hợp tiền cược, phát hành vé cược, đến tính toán tiền trúng thưởng và trả thưởng cho người chơi thắng cược. Nói cách khác, TZS chính là xương sống công nghệ đảm bảo cho hoạt động cá cược diễn ra nhanh chóng, chính xác và công bằng. Hệ thống bao gồm mạng lưới máy tính kết nối các điểm bán vé với trung tâm xử lý, cùng các thiết bị đầu cuối (như máy bán vé tự động, máy quét vé trả thưởng, bảng hiển thị tỷ lệ cược, v.v.) phục vụ cho việc vận hành cá cược.

Vai trò của TZS trong những môn các cược này là cưc kỳ quan trọng. Nó cho phép quản lý hàng triệu vé cược mỗi ngày đua một cách hiệu quả và minh bạch. Chẳng hạn, trong môn đua ngựa, hệ thống TZS chịu trách nhiệm vận hành toàn bộ ngày đua: bán vé, ghi nhận và đếm số lượng vé đã bán, đến tính toán tiền thưởng để trả cho người thắng cược. Hệ thống đồng thời cập nhật và truyền tải thông tin như tỷ lệ cược (odds) và livestream của cuộc đua đến các trường đua và các điểm đặt cược bên ngoài trường (gọi là WINS) trên toàn quốc. Nhờ có TZS, người chơi ở khắp nơi (tại trường đua, các điểm cược ngoại vi, hay qua Internet) đều có thể tham gia đặt cược và nhận thông tin một cách đồng bộ tức thì.

Cách thức vận hành của TZS (xử lý vé cược, tính toán odds và trả thưởng)

Hệ thống TZS vận hành theo nguyên tắc pari-mutuel (cá cược cộng gộp): mọi cược của người chơi được cộng vào quỹ chung, sau khi trích tỷ lệ nhất định cho nhà tổ chức thì số còn lại sẽ chia cho những người thắng. TZS đảm nhận tất cả các bước của quy trình này một cách tự động và chính xác. Cụ thể, quy trình vận hành của TZS có thể tóm tắt như sau:

• Tiếp nhận đặt cược & phát hành vé: Khi người chơi mua vé cược (tại quầy bán vé tự động, máy bán vé, hoặc qua ứng dụng/điện thoại), thông tin vé cược được truyền tức thời đến hệ thống TZS trung tâm. Hệ thống sẽ ghi nhận số tiền cược và loại kèo cược, sau đó phát hành một vé cược (vé giấy hoặc vé điện tử) có mã xác thực riêng. Toàn bộ quá trình này diễn ra trong tích tắc, đảm bảo mỗi vé hợp lệ đều được ghi vào hệ thống.
• Tổng hợp & tính toán tỷ lệ cược: Mọi vé cược trên toàn hệ thống được cộng gộp vào các quỹ cược tương ứng với từng cửa cược (ví dụ: cược thắng cho từng vận động viên, cược về nhất-nhì-ba theo thứ tự, v.v.). TZS liên tục tính toán tổng tiền trong từng quỹ và từ đó cập nhật tỷ lệ cược (odds) cho mỗi lựa chọn dựa trên mức độ tiền dồn vào nó. Tỷ lệ cược được hiển thị theo thời gian thực trên bảng điện tử tại trường đua và các điểm cược, giúp người chơi biết được mức thưởng kỳ vọng tại mỗi thời điểm. Nhờ kết nối trực tuyến toàn quốc, mọi vé bán ra (dù tại trường đua chính hay điểm bán vé ngoài) đều lập tức làm thay đổi odds chung. Hệ thống TZS cũng trích tự động một tỷ lệ cố định từ mỗi quỹ cược (thường khoảng 20–30% tùy luật định) cho ngân sách nhà nước và chi phí tổ chức, phần còn lại (khoảng 70–80%) dành để trả thưởng cho người thắng cược.
• Kết thúc cuộc đua & xác định kết quả: Ngay khi cuộc đua kết thúc và kết quả xếp hạng chính thức được công bố, hệ thống TZS sẽ xác định những vé trúng thưởng (các vé đặt đúng kết quả hoặc đúng các vị trí theo loại kèo tương ứng). Đây là quá trình hoàn toàn tự động: dựa trên kết quả, hệ thống lọc ra các vé trúng trong cơ sở dữ liệu vé đã bán.
• Tính toán tiền thưởng & trả thưởng: TZS sau đó tính toán tiền thưởng trên mỗi đơn vị cược cho từng loại kèo thắng. Cách tính: tổng quỹ cược của kèo đó (sau khi trừ đi phần trích) được chia đều cho tổng số tiền đã đặt vào các vé thắng, tạo ra tỷ lệ trả thưởng. Ví dụ, nếu tổng quỹ cho kèo thắng A (sau trích) là 100 triệu yên, và tổng tiền đã đặt cho lựa chọn A là 10 triệu yên, thì tỷ lệ trả thưởng là 10 lần (người thắng nhận 10 yên cho mỗi 1 yên cược). Hệ thống sẽ công bố kết quả trả thưởng này (thường dưới dạng tỷ lệ nhân hoặc số tiền trúng cho mỗi 100 yên cược). Người chơi thắng cược có thể mang vé tới máy trả thưởng để quét mã và nhận tiền mặt, hoặc tiền thắng sẽ được chuyển tự động vào tài khoản cá cược (nếu cược qua thẻ thành viên/Internet). Quá trình trả thưởng diễn ra nhanh chóng ngay sau khi có kết quả, đảm bảo người chơi nhận tiền thuận tiện và chính xác.

Hệ thống TZS được thiết kế để xử lý lượng giao dịch cực lớn trong thời gian ngắn, đảm bảo độ chính xác và tốc độ cao. Nhờ ứng dụng CNTT, các trường đua trên khắp cả nước đều kết nối trực tuyến về Trung tâm Tổng cược trung ương, cho phép bán vé ngoại tuyến (off-site) cũng như cá cược qua điện thoại, và ngày nay là cá cược Internet trên máy tính/điện thoại. Từng vé cược bán ra ở bất kỳ đâu đều được ghi nhận tập trung, giúp cho việc tính toán và đối soát hoàn toàn tự động. Kết quả là hệ thống có thể phân phối tiền thưởng một cách công bằng, không phụ thuộc vào địa điểm bán vé. Một ví dụ điển hình: tại Nhật, ngay từ thập niên 1990, người chơi đã có thể ngồi ở nhà gọi điện thoại để đặt cược, và hệ thống TZS sẽ tự động trừ tiền (từ tài khoản điện thoại) cũng như cộng tiền thưởng nếu thắng – tất cả nhờ sự kết nối trực tiếp giữa các điểm bán và máy tính trung tâm của TZS.

Sự khác biệt giữa các hệ thống TZS của keiba, keirin, kyōtei và autorace

Về nguyên tắc, các hệ thống TZS của bốn môn đua kể trên đều hoạt động tương tự nhau theo mô hình pari-mutuel. Tuy nhiên, do đặc thù từng môn và cơ cấu tổ chức khác nhau, vẫn có một số điểm khác biệt đáng chú ý:

• Hệ thống riêng biệt cho từng môn: Mỗi môn thể thao công khai có một hệ thống TZS riêng, độc lập. Hệ thống này được xây dựng và quản lý tập trung bởi cơ quan chủ quản của môn đó, kết nối tới tất cả trường đua/địa điểm thi đấu trong môn đó. Điều này có nghĩa là, ví dụ hệ thống TZS của đua ngựa không liên thông trực tiếp với hệ thống TZS của đua xe đạp, v.v. (mặc dù gần đây có tích hợp một phần để bán chéo vé cược giữa các môn, nhưng về cơ bản cơ sở dữ liệu và vận hành vẫn tách biệt). Việc tách bạch này đảm bảo mỗi môn có thể tùy biến hệ thống cho phù hợp với luật chơi và loại kèo cược riêng.
• Quy mô và số loại kèo cược: Hệ thống TZS đua ngựa (keiba) – đặc biệt là hệ thống của JRA – có quy mô lớn nhất do lượng người tham gia và doanh thu cược cao vượt trội. Đua ngựa có thể có tới 16~18 ngựa trong một cuộc đua, cho phép nhiều loại kèo phức tạp (như cược dự đoán 3 ngựa về nhất-nhì-ba đúng thứ tự – 3連単, hay không cần đúng thứ tự – 3連複, cược dự đoán 2 ngựa về nhất-nhì – Exacta/Quinella, cược thắng, cược về đích trong top 3, v.v.). Hệ thống TZS đua ngựa phải xử lý hàng chục triệu tổ hợp cược khác nhau và cập nhật liên tục hàng nghìn điểm bán vé trên cả nước. Ngược lại, các môn như keirin (8 hoặc 9 tay đua mỗi lượt), boat race (6 tay đua thuyền) hay autorace (thường 8 tay đua) có số lượng vận động viên ít hơn, số loại kèo cược cũng giới hạn hơn (thường tập trung vào kèo thắng, về nhất-nhì, về nhất-nhì-ba…). Do đó, khối lượng tính toán của TZS trong những môn này có phần ít phức tạp hơn so với đua ngựa. Dù vậy, nguyên tắc tính toán và trả thưởng thì giống nhau.
• Tốc độ cập nhật và hiển thị: TZS ở tất cả các môn đều cập nhật odds gần như theo thời gian thực, nhưng tốc độ biến động odds phụ thuộc vào mức độ phổ biến của môn đó. Ví dụ, ở đua ngựa hoặc keirin, khi có lượng lớn người đặt cược sát giờ đua, odds có thể thay đổi rất nhanh. Hệ thống TZS được tối ưu để đáp ứng điều này – đặc biệt hệ thống đua ngựa JRA được thiết kế với tiêu chuẩn độ trễ rất thấp, đảm bảo hàng ngàn giao dịch mỗi giây vẫn xử lý ổn định. Các môn khác như boat race hay autorace quy mô nhỏ hơn nhưng hệ thống cũng phải độ tin cậy cao tương tự, để phục vụ người chơi tại chỗ và trực tuyến.
• Tính năng và công nghệ phụ trợ: Do đặc thù khán giả, mỗi môn có thể tích hợp thêm một số tính năng riêng trong hệ thống. Chẳng hạn, TZS đua ngựa JRA có tích hợp hệ thống cược Pick5 (WIN5) liên trường đua, hay cho phép đặt cược các giải quốc tế. Keirin và autorace có thể có tính năng đặt cược theo phiên (nhiều chặng đua trong ngày được bán vé cùng lúc). Tuy nhiên, những khác biệt này chủ yếu là bề nổi phần mềm; còn về hạ tầng, cả bốn hệ thống TZS đều đòi hỏi máy chủ mạnh, đường truyền tốc độ cao, và an ninh chặt chẽ để đảm bảo không xảy ra sai sót hay gián đoạn trong quá trình bán vé – chạy đua – trả thưởng.

Tóm lại, sự khác biệt giữa các hệ thống TZS chủ yếu nằm ở quy mô và cách vận hành do các tổ chức khác nhau quản lý. Về mặt chức năng cốt lõi (thu nhận cược, tính toán quỹ và tỷ lệ, trả thưởng), các hệ thống này đều tương đồng và tuân theo cùng một nguyên lý tổng cược.

Cơ quan giám sát và điều hành hệ thống TZS ở từng môn

Tại Nhật Bản, bốn môn thể thao công khai này đều chịu sự quản lý chặt chẽ bởi các cơ quan nhà nước hoặc tổ chức công ích, được phân công riêng cho từng môn. Dưới đây là những cơ quan chính giám sát và điều hành (quản lý) hệ thống TZS của từng bộ môn:

• Đua ngựa (Keiba): Môn đua ngựa được quản lý dưới Luật đua ngựa bởi Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản. Có hai hệ thống đua ngựa song song: Đua ngựa trung ương (Chūō Keiba) do Hiệp hội Đua ngựa Nhật Bản (JRA) tổ chức, và Đua ngựa địa phương do các chính quyền địa phương (tỉnh/thành phố) tổ chức dưới sự điều phối của Hiệp hội Đua ngựa Quốc gia (NAR). Hệ thống TZS của JRA được vận hành bởi công ty JRA System Service – đơn vị thành viên của JRA chuyên trách về công nghệ và hệ thống đặt cược. Trong khi đó, các đường đua địa phương trên toàn quốc sử dụng hệ thống TZS chung (liên thông giữa các địa phương), do NAR phối hợp với các đối tác công nghệ để quản lý. Nhìn chung, JRA quản lý TZS cho hệ thống đua ngựa trung ương, còn NAR giám sát TZS cho hệ thống đua địa phương.
• Đua xe đạp (Keirin): Môn keirin chịu sự giám sát của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) thông qua một tổ chức công ích là Quỹ JKA. JKA (tên đầy đủ hiện nay đơn giản là “JKA”, trước đây là viết tắt của Nihon Jitensha Shinkōkai) là cơ quan quản lý trung ương đối với đua xe đạp. Từ năm 2008, Quỹ JKA được thành lập trên cơ sở hợp nhất các tổ chức cũ, và tiếp quản nhiệm vụ quản lý toàn bộ môn keirin trên cả nước. JKA chịu trách nhiệm vận hành hệ thống TZS chung cho keirin, bao gồm quản lý đăng ký vận động viên, điều hành các giải đua ở các sân vận động địa phương, và giám sát việc bán vé cược. Các sân đua keirin địa phương (thường do chính quyền thành phố sở hữu) phối hợp với JKA để kết nối vào hệ thống TZS thống nhất này.
• Đua mô tô (Autorace): Cũng tương tự keirin, môn đua mô tô nằm dưới sự quản lý của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp và được điều hành bởi Quỹ JKA. Trước đây đua mô tô có tổ chức riêng (Nihon Auto Race Shinkōkai), nhưng từ năm 2008, JKA cũng tiếp quản quản lý môn autorace, thống nhất với quản lý keirin. Hiện nay JKA chịu trách nhiệm điều phối mọi hoạt động đua mô tô công khai, bao gồm quản lý tay đua, xe đua và đặc biệt là vận hành hệ thống TZS cho 5 trường đua mô tô chính ở Nhật. Các trường đua mô tô này do địa phương đăng cai nhưng đều kết nối vào mạng lưới TZS quốc gia do JKA quản lý, đảm bảo việc bán vé và trả thưởng tuân theo quy chuẩn chung.
• Đua thuyền máy (Boat Race/Kyōtei): Môn đua thuyền máy được quản lý dưới Luật đua thuyền (Luật Motorboat Racing) và chịu sự giám sát của Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông & Du lịch (MLIT). Cơ quan quản lý trung ương là Hiệp hội Khuyến khích Đua thuyền – tiếng Nhật: Kyōtei Shinkō Kyōkai, hiện được gọi chính thức là Hiệp hội Khuyến khích Boat Race (Boat Race Promotion Association). Tổ chức này (trước đây còn được biết đến như Hiệp hội Đua thuyền Nhật Bản – JMRA) điều hành toàn bộ hệ thống đua thuyền máy trên 24 đường đua khắp Nhật Bản. Hiệp hội Khuyến khích Boat Race quản lý hệ thống TZS chung cho môn đua thuyền: đặt ra luật lệ thống nhất, đào tạo và cấp phép tay đua, đồng thời giám sát hoạt động bán vé cược và trả thưởng ở tất cả các trường đua thuyền. Các địa phương sở hữu trường đua thuyền sẽ phối hợp với Hiệp hội này, kết nối vào mạng lưới máy tính TZS tập trung của toàn môn (gọi nôm na là mạng “Boat Race”). Nhờ đó, vé cược có thể được bán liên thông cho các cuộc đua thuyền trên cả nước và tuân theo một hệ thống tính thưởng chung.

Nhìn chung, mỗi môn thể thao công khai có một cơ quan quản lý chuyên trách giám sát. Cơ quan này vừa đảm bảo tuân thủ pháp luật và phân phối lợi nhuận (một phần lợi nhuận cá cược được dùng cho ngân sách và phúc lợi xã hội), vừa chịu trách nhiệm vận hành hoặc thuê vận hành hệ thống TZS của môn đó. Các tổ chức như JRA, JKA, Hiệp hội Boat Race… đều có các đơn vị kỹ thuật nội bộ hoặc đối tác công nghệ để đảm bảo hệ thống TZS luôn hoạt động ổn định, hiệu quả.

Công nghệ và phần mềm trong hệ thống TZS tại Nhật Bản

Hệ thống TZS là một hệ thống công nghệ cao đòi hỏi khả năng xử lý giao dịch cực nhanh, độ chính xác và an toàn tuyệt đối. Về phần cứng, các trung tâm TZS thường sử dụng những máy chủ hiệu năng cao (tương đương hệ thống ngân hàng) hoạt động 24/7, cùng mạng lưới kết nối cáp quang tốc độ cao giữa các trường đua và trung tâm dữ liệu. Thật vậy, hệ thống của JRA được thiết kế với độ tin cậy hàng đầu, quy mô và độ an toàn sánh ngang với hệ thống của các ngân hàng lớn ở Nhật. Toàn bộ dữ liệu cược được sao lưu và đồng bộ tức thì để phòng ngừa sự cố, và hệ thống có khả năng phục hồi nhanh nếu xảy ra lỗi, nhằm không làm gián đoạn việc bán vé và trả thưởng.

Về phần mềm, TZS là một tổ hợp nhiều chương trình phức tạp hoạt động đồng bộ. Phần mềm quản lý cược chịu trách nhiệm ghi nhận giao dịch và tính toán; phần mềm hiển thị đảm nhiệm cập nhật odds theo thời gian thực lên bảng điện tử, trang web; phần mềm quản lý thiết bị lo việc điều khiển các máy bán vé tự động, máy trả vé. Tất cả các thành phần này được tích hợp chặt chẽ trong một hệ thống tổng thể do các công ty công nghệ phối hợp phát triển theo đặt hàng của cơ quan quản lý. Nhiều tập đoàn công nghệ Nhật Bản đã tham gia xây dựng hệ thống TZS. Fujitsu là một ví dụ điển hình: hãng này cung cấp các máy bán vé cược tự động, máy trả thưởng và giải pháp xác thực sinh trắc học cho JRA. Năm 2018, JRA bắt đầu triển khai hệ thống đặt cược không dùng tiền mặt (cashless) sử dụng máy của Fujitsu có tích hợp công nghệ nhận dạng tĩnh mạch lòng bàn tay để xác thực người dùng. Người chơi chỉ cần nạp tiền vào thẻ thành viên JRA-UMACA, sau đó quét thẻ và lòng bàn tay tại máy để đặt cược; vé cược sẽ được lưu dưới dạng điện tử trên thẻ, và nếu thắng, tiền thưởng được cộng thẳng vào thẻ mà không cần vé giấy. Đây là một bước tiến công nghệ giúp cá cược an toàn, tiện lợi và chống gian lận hiệu quả.

Bên cạnh Fujitsu, một số công ty khác như Nippon Vendernet, Toshiba, Fujitsu Frontech, Nhật Ecosystem… cũng cung cấp giải pháp cho hệ thống TZS, từ máy bán vé, máy trả vé tự động đến bảng hiển thị LED cỡ lớn, hệ thống bảng điện tử trong trường đua, và cả phần mềm ứng dụng di động cho người chơi. Chẳng hạn, Nippon Vendernet cung cấp đồng bộ các thiết bị như máy bán cược, máy trả thưởng, hệ thống bảng tỷ lệ cược, hệ thống âm thanh thông báo và cả ứng dụng smartphone liên kết với TZS. Tất cả nhằm tạo nên một trải nghiệm cá cược liền mạch và hiện đại cho khách hàng.

Để đảm bảo tính bảo mật, phần mềm TZS được phát triển theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt: mọi giao dịch đều được mã hóa, các máy đầu cuối có cơ chế nhận dạng vé hợp lệ và phát hiện vé giả. Hệ thống cũng có các chốt kiểm tra để phòng ngừa trường hợp lỗi tính toán hoặc nhập liệu. Trong quá trình vận hành, luôn có kỹ sư giám sát hệ thống tại trung tâm dữ liệu và tại các trường đua, sẵn sàng can thiệp nếu có bất thường. Nói cách khác, công nghệ TZS kết hợp giữa phần cứng chuyên dụng và phần mềm tùy biến cao, được triển khai trên một hạ tầng mạng siêu ổn định. Nhờ vậy, mỗi năm hệ thống TZS xử lý an toàn hàng tỷ USD tiền cược cho các môn thể thao công khai ở Nhật, đóng góp vào sự thành công và minh bạch của ngành công nghiệp cá cược hợp pháp này.

Nguồn tham khảo: từ các tài liệu và nguồn thông tin công khai, bao gồm các mô tả về Totalizator System của nhà cung cấp thiết bị và các báo cáo từ JRA, JKA... về cách thức vận hành hệ thống cá cược.